სომხეთ-საქართველოს ომი. 1918 წლის დეკემბერში მიმდინარეობდა სრულმასშტაბიანი სამხედრო მოქმედებები საქართველოსა და სომხეთის რესპუბლიკებს შორის. ორ სახელმწიფოს შორის ომის დაწყების მიზეზი გახდა ბორჩალოსა და ახალქალაქის მაზრებზე, სომხეთის რესპუბლიკის პრეტენზია, რომელიც ქართული სახელმწიფოს შემადგენლობაში შედიოდა. პირველი შეტაკებები 1918 წლის 18-27 ოქტომბერს მოხდა, როდესაც სომხურმა ჯარმა იერიში მიიტანა ქობერს, ქორინჯსა და წათერზე, თუმცა მათი შეტევა იქ მდგომმა მცირერიცხოვანმა ქართულმა ნაწილებმა მოიგერიეს. სრულმასშტაბიანი სამხედრო მოქმედებები ბორჩალოს მაზრაში 9 დეკემბერს დაიწყო , თუმცა მანამდე 6 დეკემებერს მცირერიცხოვანი სომხური ნაწილები თავს დაესხნენ ახალქალაქის მაზრას, მაგრამ იქ მდგარმა მსხვილმა 6150 კაციანმა ქართულმა კონტიგენტმა გენერალ აბელ მაყაშვილის მეთაურობით მოწინააღმდეგე დაამარცხა, ახალქალაქის მაზრაში მოწინააღმდეგეს შეტევის მცდელობა ქონდა 16 და 20 დეკემბერს მაგრამ ორივე ქართველებმა მარტივად მოიგერიეს. ძირითადი საბრძოლო მოქმედებები ბორჩალოს მაზრაში 9 დეკემბერს დაიწყო, მოწინააღმდეგემ 9-15 დეკემბერს დაიკავა უზუნლარი, სანაინი, აირუმი და ახტალა. 14 დეკემბერს მოწინააღმდეგემ შეტევა დაიწყო ვორონცოვკა-პრიველნოეს მიმართულებაზე და 15 დეკემბერს დაიკავა ვორონცოვდა. 9-15 დეკემბრის ბრძოლებში ბორჩალოს მაზრის სამხრეთ ნაწილში მდგარი მცირერიცხოცანი ქართული შენაერთები დამარცხდნენ .
18-23 დეკემბერს გაიმართა დიდი ბრძოლები სადახლოსათვის, ამ ბრძოლის მიმდინარეობისას სომხებმა 21 დეკემბერს დაიკავეს შულავერი, შემდეგ სადახლო მდგარი ქართული მცირერიცხოვანი ძალები ალყაში მოაქციეს, რომელთაც 22 დეკემბერს მოახერხეს ალყიდან გამოსვლა ხოლო 23 დეკემბერს მოწინააღმდეგემ სადახლო დაიკავა. 18 დეკემბერსსაქართველოშიგამოცხადდამობილიზაცია. სადახლოს ბრძოლების პარალელურად მოწინააღმდეგის ვორონცოვკის მიმართულების დაჯგუფებამ ვორონცოვკას და პრიველნოეს დაკავების შემდეგ შეუტია ეკატერინენფელდს (დღევანდელი ბოლნისი), 19 დეკემბერს გაიმართა დიდი ბრძოლა დასახლებისათვის, რომელიც ქართველთა გამარჯვებით დასრულდა. ეკატერინენფელდის ბრძოლაში თავი ისახელა სახალხო გვარდიამ. ამავე მიმართულებაზე 25 ოქტომბერს ქართველებმა დაიკავეს ბოლნის-ხაჩინი, ხოლო 31 დეკემბერს კი დაღეთ-ხაჩინი.
24 დეკემბერს ბორჩალოს ფრონტზე სომხური არმიის სარდალმა გენერალმა დრასტამატკანაიანმა (დრომ) , ქართულ სარდლობას გადასცა ულტიმატუმი, რომ ქართულ მხრაეს უნდა დაეცალა ახალქალაქის მაზრა წინააღმდეგ შემთხვევაში, გენერალი დრო მდინარე ხრამის ჩრდილოეთით გააგრძელებდა შეტევას, თუმცა პირიქით მოხდა შულავერის ფრონტის სარდლად დაინიშნა გენერალი გიორგი მაზნიაშვილი, რომელმაც 3500 კაციანი შენაერთი 25 დეკემბერს შულავერთან შეტევაზე გადაიყვანა. რამდენიმე დღიანი ბრძოლის შემდეგ 29 დეკემბერს დილით ქართველებმა შულავერი აიღეს. ქართულმა ჯარმა 31 დეკემბერს აიღო სადახლო. 1919 წლის 1 იანვრის 00:00 საათზე ბრიტანელებისა და ფრანგების შუამდგომლობით ორივე მხარეს ცეცხლი შეწყვიტა. 1919 წლის 9-17 იანვარს თბილისში გაიმართა საქართველო-სომხეთ-ინგლისის სამმხრივი კონფერენცია სადაც შემუშავდა სამშვიდობო პირობები. კონფერენციის მეოთხე სხდომაზე ხელი მოეწერა ომის შეწყვეტის ოფიციალურ სამთავრობო შეთანხმებას და ბორჩალოს მაზრის სამხრეთ ნაწილის ნეიტრალურ ზონად გამოცხადების შესახებ შეთანხმებას, ხოლო ახალქალაქის მაზრაზე სომხურმა მხარემ მოხსნა საკუთარი პრეტენზიები.